این نوشته، قسمت دوم از نوشتهای چهار قسمتی است.
در قسمت یک این نوشته، به چشمانداز بازار برای دستگاههای پوشیدنی پرداختیم. در این بخش، به کاربرد بیومتریک در دنیای فناوری پوشیدنی امروزی میپردازیم.
بیومتریک در کجای دنیای جدید فناوری پوشیدنی قرار میگیرد؟
با استفاده از روشهای متداول بیومتریک (مثل، اثر انگشت، چهره، عنبیۀ چشم و صدا)، فناوریهای پوشیدنی چند محصول واقعاً شگفتانگیز عرضه میکنند.
در حال حاضر، احراز هویت با اثر انگشت در گوشیهای هوشمند تبدیل به شیوۀ استاندارد شده است، بنابراین ظاهراً کاربرد آن در ساعتهای هوشمند فقط مستلزم گذر زمان است. مسألۀ کلیدی که باید حل شود ساخت فناوری پوشیدنی در ابعاد کوچکتر است، چون فناوری کنونی فضای اندکی برای اسکنرهای اثر انگشت باقی میگذارد. اگر بیومتریک اثرانگشت میخواهد جایگاهی در فناوری پوشیدنی داشته باشد، نیازمند بازگشت اثرانگشتخوانها هستیم.
چون برخی دستگاههای پوشیدنی دوربین دارند، از سیستم تشخیص چهره میتوان برای احراز هویت کاربر و هم برای تشخیص افراد دیگر استفاده کرد. مخصوصاً، ممکن است عینکهای هوشمند و دوربینهای الصاقی[1] فرد از بیومتریکهای چهره در خود دستگاه استفاده کنند تا فوراً افراد حاضر در میدان دید را شناسایی کنند. در حالیکه اعتراضات عمومی فراوانی دربارۀ کاربرد عمومی فناوری تشخیص چهره در عینک گوگل به وجود آمد، این فناوری کاربردهای امنیتی دارد که مورد قبول عموم است. در تحقیقی که توسط نیوزپل[2] در سال 2012 انجام شد، 95 درصد پاسخدهندگان از کاربرد بیومتریک چهره توسط مأموران امنیتی برای پیدا کردن مسافران حاضر در فهرست تحت نظر پلیس حمایت کردند.
در کنفرانس آسیا اقیانوسیۀ بیومتریک انستیتو در سال 2016، اکثر متخصصین بیومتریک، 63 درصد، اظهار کردند که شناسایی مجرمان شناختهشده یا مظنونین یا تروریستها توسط نیروهای انتظامی و مأموران امنیتی، بهترین فرصت برای کاربرد بیومتریک در فناوری پوشیدنی است.
در واقع، دوربینهای الصاقی، که به جایی از یونیفرم مثل نشان پلیس متصل میشوند، هم اکنون با اقبال گستردهای میان نیروهای انتظامی سراسر جهان مواجه شدهاند. برخی دستگاهها، مثل دوربینهای الصاقی CITE ساخت استراتژیک سیستمز الیانس[3]، قادر به تشخیص چهرۀ آنبورد به صورت بیدرنگ بر اساس پایگاهدادۀ بزرگ قالبهای چهره است. علاوه بر پشتیبانی از احراز هویت در هنگام صدور و بازگشت نشان پلیس، این دستگاهها میتوانند افراد مدنظر را تشخیص دهند و از طریق گوشی هوشمند یا حتی هدفونهای بلوتوثی مجزا به پوشنده خبر دهند. این دستگاهها ابزاری قوی برای مأموران پلیس و مرزداری به منظور شناسایی مظنونین و تروریستهای موجود در فهرست تحت نظر است.
گرچه تشخیص عنبیه کاربردی در دستگاههای پوشیدنی امروزی نداشته است، فبلت گالکسی 7 جدید سامسونگ از تشخیص عنبیه برای باز شدن قفل استفاده میکند. کاربرد این روش افزایش خواهد یافت. در نتیجه، ظاهراً، دستگاههای پوشیدنی دوربیندار احتمالاً تکامل میِیابند و از تشخیص عنبیه استفاده میکنند.
اندازۀ کوچک میکروفنها و پیشرفتهای اخیر در رابطهای دستور صوتی باعث میشود که تشخیص صدا تبدیل به گزینهای مناسب برای احراز هویت خودکار کاربران فناوری پوشیدنی شود. دستگاههای امروزی مانند کامبج[4] از فناوری بلوتوث برای گسترش قابلیت دستور صوتی گوشیهای هوشمند iOS و اندرویدی و افزودن این قابلیت به میکروفن و بلندگوی کوچکی که به لباس کاربر الصاق میشود استفاده میکنند. و در آیندهای نه چندان دور، حتی مترجم جهانی مجموعۀ علمی تخیلی پیشتازان فضا[5] احتمالاً از فانتزی علمی تبدیل به واقعیتی روزمره میشود.
به وضوح، کاربرد فناوریهای بیومتریک متداول در آینده در فناوریهای پوشیدنی تضمین است، ولی پتانسیل اصلی بیومتریک در این عرصه نیست.
روشهای متداول بیومتریک برای لوازم جانبی پوشیدنی مناسبند، ولی فناوری پوشیدنی محدود به لوازم جانبی پوشیدنی مجهز به حسگرهای صوتی و تصویری نیست. حسگرهای زیستی کاملاً جدید از محدودیتهای «لوازم جانبی هوشمند» فراتر میروند و کاربرد عملی دستۀ کاملاً جدیدی از روشهای غیرمتداول بیومتریک را ممکن میکنند.
در حال حاضر، شرکتهایی مثل سامسونگ، گوگل، اوامسیگنال[6]، هگزواسکین[7]، آندرآرمور[8] و پولو[9] لباسهای هوشمند عرضه کردهاند و در حال ساخت لباسهای جدیدند. پیراهن، شلوارک، سوتین، ژاکت و کفشهای هوشمند ظاهری شبیه فناوری ندارند، ولی میتوانند ضربان قلب، دمای بدن، تنش عضلانی، فعالیت، اضطراب و موارد دیگر را پایش کنند. لباس هوشمند معمولاً نخهای رسانایی دارد که تشخیص و انتقال سیگنالهای الکتریکی را درون لباس ممکن میکنند و از این سیگنالها محافظت میکنند و عملاً لباس را تبدیل به حسگر میکنند.
شبکههای حسگر آتی از حسگرهای بسیار کممصرف خاصمنظوره برای ارتباط بیسیم با یکدیگر و با اینترنت از طریق شبکۀ حسگر بدن[10] (WBAN) بهره میبرد و بدین ترتیب از توانمندی لباسهای هوشمند امروزی فراتر میروند. این حسگرها ممکن است در دستگاههای پوشیدنی متفاوتی جاگذاری شوند و در عین حال برای ارائۀ تصویر کاملتری از پوشنده با یکدیگر همکاری کنند. شبکۀ حسگرهای زیستی (از سر تا انگشت پا) قادر به سنجش خصوصیات فیزیکی هستند که تشخیصشان با استفاده از حسگری واحد (مثلاً، EEG، ECG) دشوار است.
حسگرهای زیستی نهفته به صورت مستقیم روی یا زیر سطح بدن قرار میگیرند. درنسخۀ بازسازیشدۀ سال 2012 از فیلم کلاسیک یادآوری کامل[11]، سازمانهای دولتی تلفنهای موبایل و دستگاههای ویدئوکنفرانسی دارند که در کف دستشان جاگذاری شدهاند. واقعیت این است که در حال حاضر حسگرهای نهفته عرضه شدهاند، ولی کاربرد اصلیشان در واقع پایش شرایط پزشکی است.
گوگل کانتکت لنز[12]، پروژۀ لنز تماسی هوشمندی که در سال 2014 توسط گوگل اعلام شد، نمونهای نوآورانه در این زمینه است. کمک به افراد مبتلا به دیابت با اندازهگیری مداوم سطح گلوکز موجود در اشک هدف این پروژه است. این لنزهای تماسی نرم حسگری دارند که سطح گلوکز را در اشک اندازهگیری میکند و آنتنی برای دریافت انرژی و ارتباط با کنترلر دارد. این دستگاهها هم اکنون در دست آزمایش است و گوگل در حال دریافت مجوز از دولت برای عرضۀ عمومی آن در آیندهای نزدیک است.
اگر این فناوریهای پوشیدنی به نظرتان شگفتانگیز میآید، منتظر اتفاقات آتی باشید…
در بخش بعدی این نوشتۀ چهار قسمتی وبلاگی، به حسگرهای زیستی میپردازیم که یکراست از صفحات رمانهای علمی تخیلی بیرون کشیده شدهاند و تأثیرشان را روی بیومتریک بررسی میکنیم.
[1] Body worn Camera
[2] Newspoll
[3] Strategic Systems Alliance
[4] CommBadge
[5] Star Trek
[6] OMSignal
[7] Hexo Skin
[8] UnderArmour
[9] Polo
[10] Wireless Body Area Network
[11] Total Recall
[12] Google Contact Lens